Kazı Makineleri - Ekskavatör - Excavatör

Ekskavatör İş Makinasının Görevleri

Ekskavatör, palet ve tekerlek seviyesinden üst ve alt seviyelerde kazı yapma, üst tabanları sıyırma, kırma
kanal şeklinde kazı yapma ve yükleme işleri yapan iş makineleridir.

Temel ve kanal açma, kara ve demir yolu inşasında, baraj yapımlarında, taş ve maden ocakları gibi alanlarda
yaygın olarak kullanılmaktadır.

Ekskavatörler 50-800 HP motor gücü ve 6-100 ton ağırlıkta imal edilmektedir.

2. Çeşitleri

Ekskavatörler, paletli ve lastik tekerlekli olmak üzere iki grupta incelenebilir.

Ekskavatörler, kullanılan ataşmanlara göre çok farklı iş yapabilme kabiliyetlerine sahiptir.

2. a.Paletli Ekskavatörler

Gevşek zeminde kazma, kanal açma ve yükleme işlerinde verimli olduklarından temel hafriyatın
kazılması taşınması, yüklenmesi işlerinde yaygın olarak kullanılan paletli iş makineleridir.

Dengeli çalışması nedeniyle ağır işlerde kullanılır.

Palet seviyesini aşmayan sulu ve bataklık zeminlerde dâhil olmak üzere birçok zeminde kolaylıkla
çalışabilmektedir.

Paletlerinin kaplamalı zemini bozmaması için treyler ile taşınmaktadır.

Dar alanlarda manevra kabiliyeti çok yüksektir.Yapısı gereği nokta dönüşü bile yapabilmektedir.

2. b. Lastik Tekerlekli Ekskavatörler

Yürüme kabiliyeti ve sert zeminde kazma, kanal açma, taşıma ve yükleme gibi işlerde verimli
olan lastik tekerlekli iş makinelerdir.

Kaplamalı zemine zarar vermediği için özellikle karayolu üzerindeki çalışmalarda hareket kolaylığı
sağladığı için tercih edilmektedir.

İş sahasında çalışma yapılırken mutlaka destek ayakları ve bıçağı zemine bastırılmalıdır. Makine lastikler
üzerinde iken çalışma yapmak tehlikelidir.

3. Makine Fonksiyonları

Kazma

Ekskavatörde kepçe silindiri ile bağlantısı, kol silindiri ile kol açısı 90O olduğunda en verimli kazma gücü elde edilir.

Kol ile verimli kazma aralığı makineden dışarıya doğru 45Olik açı ile makineye doğru 30Olik açı arasındadır.

Ön kazma

Makineden yüksek yerleri kazmak için kepçe ters yönde takılarak çalışma (şhovel) yapılır.

Kanal kazma

Kanal genişliğine uygun kepçe takılır ve paletler kazılacak kanala paralel ayarlanarak verimli kazma yapılır.
Geniş bir kanal kazmak için önce her iki yan kazılır sonra orta boşaltılır. Çökme ve heyelana karşı kanal desteklenmelidir.

Yükleme

Yükleme kamyon damperinin ön tarafından başlanmalıdır.

4. Verimli Kullanma Yöntemleri

Ekskavatörler çeşitli marka ve modellerde imal edildiğinden kullanma şekli, bakımı, ayarları farklılıklar
gösterebilir. Bu nedenle kullanılacak ekskavatörün bakımlı olması, çalışma emniyetinin sağlanması can
ve mal güvenliği yönünden önemlidir.

• Kullanılacak yere göre ataşman seçimi yapılmalıdır. Çalışma modu seçilirken uygun tablo değerlerine
  göre seçilmelidir. Bu da yakıt ekonomisi sağlayacaktır. Periyodik bakımları mutlaka yapılmalıdır.
• Çalışma esnasında makine eksenine dik çalışılırken fazla zorlamamalı ve mümkün olduğu kadar makine
  eksenine paralel çalışılmalıdır.
• Kazı yapılacak zeminin özelliğine uygun kepçe seçilmelidir.
• Çalışmalardan önce mutlaka zemin etüdü yapılmalıdır.
• Yakıt ekonomisi ve verimli çalışmak için yükleme yaparken kamyon ve makine uygun yerde ve konumda olmalıdır.
• Paletli ekskavatörlerde çalışma yapılacak zemine uygun palet gerginliği ayarlanmalıdır.
• Ekskavatör bir yerden başka bir yere gidecekse uzun süre yürütülmemelidir.
• Çalışma sahasında emniyet tedbirlerine dikkat edilmelidir.

Kazıcı Yükleyiciler - Beko Loder İş Makinesi

Kazıcı yükleyici, traktöre monte edilen, kanal kazma ve yükleme işlerinde kullanılan iş makinesidir.
Bu makineler yabancı kaynaklarda backhoe loader olarak tanınmaktadır ve dilimizde bekoloder
olarak kullanılmaktadır.

Bekoloder iş makinesinin görevleri

• Kanal kazma ve yükleme işlerinde yaygın olarak kullanılan traktör tipi yükleyicilerdir.
• Makine Fonksiyonları
• Yükleme fonksiyonu

Kazı sonucu ortaya çıkan veya önceden yığılmış olan malzemenin taşıma amacı ile gelen kamyona
yüklenmesinde veya kısa mesafeli bir yerden başka bir yere taşımasında kullanılır. Kepçenin özelliğine
göre yüzey tesviyesi veya basit amaçlı küreme işlemlerinde de kullanılabilir.

Kazıma fonksiyonu: Makinenin beko kısmı ,kanal kazma ve diğer kazıma işlemlerinde kullanılır.

Kırıcı fonksiyonu: Makineye takılan kırıcı aparatı ile kazılamayan sert zeminlerin kayaların kırılmasında
ve yumuşatılmasında kullanılır.

Kanal kazma çalışması: Yükleyici kısmına takılan farklı kepçe (kova) ile yapılan uygulamalara örnekler verelim:

• Genel amaçlı kepçe
• Yığılmış, gevşek malzemenin yüklenmesinde kullanılır.
• Çok amaçlı kepçe
• Kepçe, bıçak ve kramşel olarak kullanılır.

Yandan boşaltmalı kepçe: Özellikle dar alanlarda kullanılır.

Forklift Çatalı: Bu makinelere takılan forklift ataşmanı ile basit anlamda yük boşaltma ve yükleme işlemlerinde
kullanılabilir.

Dozerler ;

Dozerleme; malzemenin sürüklenmesi işlemidir. Bu işlem için kullanılan malzemeye dozer denir. 

Dozerin görevleri 

Dozerler; arazi temizleme, yol açma, malzeme serme, hendek doldurma, tesviye yapma, zemin gevşetme ve kaya sökme gibi işleri yapan iş makinesi olup yol, baraj inşaatı, orman ve maden işleri gibi amaçlarla kullanılır.

Toprağı iterek kısa mesafede taşıma işleminde de kullanılabilir. 

Dozerler 40-700 HP motor gücünde ve 4-80 ton ağırlıktadır. 

Dozer İş Makinesi Çeşitleri 

Dozerler; palet şekli, güç aktarımı ve bıçak konumuna göre çeşitlere ayrılır. 

    •    Palet şekline göre dozerler: 

Düz ve üçgen paletli olup düz paletli dozerler gevşek zeminde, üçgen paletli dozerler derin çukurlu arazide iş yapma verimleri yüksektir. 

    •    Güç aktarım şekline göre: 

Lastik tekerlekli ve paletli makineler olarak ikiye ayrılır. 

    •    Bıçak konumuna göre: 

Buldozer, angıldozer ve tiltdozer olarak üçe ayrılır.

    •    Paletli dozerler: 

Manevra hızları düşüktür ama özellikle dar alanlarda manevra kabiliyeti daha yüksektir.Makinenin yapısal özelliğinden dolayı nokta dönüşü bile yapabilmektedir.Dengeli yapısından dolayı makine her türlü çalışma zemininde rahatlıkla çalışabilmektedir. 

    •    Lastik tekerlekli dozerler (puşer): 

Paletli dozerlere göre manevra kabiliyetinin yüksek ve süratli olmaları, kendi imkanları ile bir işten diğer bir işe gidebildiklerinden dolayı genelde serme ve itme işlerinde kullanılmaktadır. 

Buldozer 

Makine önüne düz bıçak takılmış olup malzemenin sürüklenerek nakledilmesinde kullanılır.

Buldozerlerde bıçak makine boy eksenine dik olarak yerleştirilmiştir. Bıçak sadece aşağı yukarı aynı açıda indirilir kaldırılabilir. Bıçak belirli miktarda toprağa batma işlemi de yapabilir. 

Buldozerlerde bıçak öne veya arkaya doğru yatırılarak çalışma sahasında kazı, serme ve tesviye işlemlerini rahatlıkla yapabilir. 

Bıçak gövdeye mümkün olduğu kadar yakın bağlanmış olup sert zeminlerin kazılmasında, kayaların ve ağaç köklerinin sökülmesinde kullanılır. 

Tiltdozer 

Tiltdozerlerde bıçak makine boy eksenine dik olarak yerleştirilmiş olup yataya dik olarak inip kalkabildiği gibi aynı zamanda bıçağın bir ucu diğer ucuna göre yatayla belirli bir açıda hareket ettirilebilmektedir. Aşağı yukarı aynı açıda indirilir, kaldırılabilir. Bıçak belirli miktarda toprağa batma işlemi de yapabilir. 

Tiltdozerlerde bıçak öne veya arkaya doğru yatırılarak çalışma sahasında kazı, serme ve tesviye işlemlerini rahatlıkla yapabilir. 

Bıçağın sağa veya sola yatırılması şev kesme, hendek açma ve yamaç kazılarında da kullanılabilir. 

Buldozerlerin yaptığı işlerin hepsini yapabilir bir yapıya sahiptir. 

Angıldozer 

Bıçak makine boy eksenine dik olarak yerleştirilmiş olup makine ekseninde sağa veya sola belirli bir açıda hareket edebilmektedir. Bu hareket miktarı çoğunlukla mekanik olarak ayarlanmaktadır ama bazı makinelerde hidrolik yardımı ile de ayarlanmaktadır. 

Makine önüne açılı bıçak takılmış olması, malzemenin sağa sola serilmesi işleminin rahatlıkla yapılmasını sağlar. 

Angıldozerlerde buldozer ve tıltdozer ile yapılan işlemlerin tümü yapılabilir. 

Dozer bıçağı b hamut üzerindeki bağlantısı, ayar noktalarında ileri geri hareket ettirilmek suretiyle sağa sola açı verilir. 

Dozer İş  Makineleri Fonksiyonları 

Dozerler palet, bıçak, riper, motor, aktarma organları, operatör kabini ve kumanda şekli bakımından çeşitli farklılıklar göstermesine rağmen ana yapıları aynıdır. 

Dozerlerin yaptıkları işler, basitçe şöyle sıralanabilir: 

    •    Kazı işlemleri,      

    •    Hendek açma,  

    •    İri kayaların sökülmesi,  

    •    Doldurma zeminlerin gevşetilmesi

    •    Kaba tesviye işlemleri, 

    •    Rampalı yerlerde iterek yükleme yapılması, 

    •    Skreyperin itilmesi veya çekilmesi, 

    •     Ağaçların sökülmesinde vb. 

Dozer İş Makinelerinin Verimli Kullanma Yöntemleri 

Operatör önce dozeri ve dozerin kabiliyetini iyi bilmelidir. Yeni veya deneyimsiz bir operatörün en yaygın hatası bıçağı ilk indirdiğinde çok derin kesmeye başlamasıdır. Bıçak yere yavaşça indirilmeli ve unutulmamalıdır ki kesme işlemi başladıktan sonra tam dolu bir bıçakla işin yapılması daha kolaydır. 

    •    Dozerleme işleminde arazi yumuşak ise bıçağı düz ve dik konuma getirin, bıçak kenarında yığılan malzemenin her iki tarafta eşit olmasına dikkat edilmelidir. 

    •    Zemin sert ve kayalık ise bıçağı yatık durumda ve tilt konuma getirilir, aşırı sert ve kayalık zemini riperleyerek gevşetilir. Eğimli arazide dozerleme, makine ağırlığından faydalanmak için yokuş aşağı yapılmalıdır. 

    •    Dozerlemede malzeme itme mesafesi 50-100 metre mesafeden fazla yapılmamalıdır. Aksi hâlde aktarma organları ve yürüyüş takımları zarar görebilir.     

    •    Palet ayarları çalışma zeminine göre yapılmalıdır.  

    •    Sert ve donmuş bir zeminde bıçak tilt yapılmalıdır.  

    •    Tek taraflı yapılan dozerlemede bıçak angıl duruma getirilmelidir.      

    •    Arazinin çalı ve küçük ağaçlardan temizlenmesinde bir geçişte ve bıçağın yerin az altından kesmesiyle yapılır. Ağaçları kaldırma ve itme durumunda bıçağı hafifçe yerden kaldırılır. Ağacın devrileceği yönün ters tarafından bir rampa yapılmalıdır. Ağaçların kök ucundan boylamasına daha kolay itildiğini unutmamalıyız.      

    •    Dozer eğimli arazide yana kaymaya başlarsa dozeri yokuş aşağı çevirin, dik yamaçlarda motor hızı yükseltilmemelidir. Yumuşak zeminde malzeme iterken bıçak ani olarak kaldırılmamalıdır. Aksi hâlde dozerin ön istikamet teker tarafı zemine batar. 

Riperle Çalışma

Riperlemede kazma açısı, derinlik, hız ve yön zemine göre ayarlanmalıdır. İlk geçiş derin olmamalıdır. Riperlemede düşük vites kullanılmalı, hız artırmak yerine daha derin çalışma daha verimlidir. Riperleme yokuş aşağı yapılmalıdır. Riperin çok derin dalması dozer ağırlığının cer dişlilerinin üzerine binmesine neden olur. 

Riperle yere uygulanan basıncın fazla olması dozer ağırlığının istikamet tekeri üzerine binmesine sebep olur. 

Yükleyici (LODER) temel kazma, taşıma, doldurma, serme ve yükleme işleri yapan iş makinesidir.

Temel hafriyat, yol yapımı, inşaat işleri, mermer ocakları, tomruk taşıma, yükleme gibi çeşitli işlerde geniş amaçlı olarak kullanılmaktadır.

Çok sert zeminlerin kazılmasında kapasiteleri dâhilinde çalışabilir ama bir dozer kadar iş yapma kabiliyeti yoktur.

Yükleyiciler, 40-500 HP motor gücü ve 3-100 ton ağırlıkta imal edilmiştir.

Yükleyici operatörü; yükleyiciyi emniyetli ve verimli kullanarak yükleme, taşıma, kazma gibi işleri, yükleyicinin bakımını ve kontrollerini yapan nitelikli kişidir.

Loder İş Makinesi Çeşitleri

Yükleyici çeşitleri, paletli ve lastik tekerlekli olmak üzere iki çeşittir.

Paletli Loderler

Kazma ve yükleme işlerinde elverişli olduğundan temel hafriyatının kazılması, taşınması ve yüklenmesi işlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır.

Paletli Yükleyici (Loder)

Paletli loderler zemine daha geniş yüzeyde temas ettiği için her türlü zeminde emniyetli ve verimli çalışma yapabilir.

Dar alanlarda manevra kabiliyeti çok yüksektir. Yapısı gereği nokta dönüşü bile yapabilmektedir.

Dengeli çalışması nedeniyle ağır işlerde kullanılır.

Lastik Tekerlekli Loderler

Gevşetilmiş malzemenin yüklenmesi ve taşınmasında elverişlidir.

Bununla birlikte çok çeşitli ataşmanlar takılarak kanal kazma, taşıma, yükleme, istifleme gibi işlerde yaygın olarak kullanılmaktadır.

Kaplamalı zeminde rahat manevra yapabilmektedir. Özellikle belden kırmalı makinelerde hareket ve çalışma kabiliyeti daha da yüksektir.

Paletli makinelere göre hızlı ve seri manevra yeteneği vardır. Bu nedenle çimento fabrikaları, taş ocakları gibi alanlarda tercih edilmektedir.

Makine Fonksiyonları

Doldurma

Doldurma işinde kepçe doldurma yapılacak zemin üzerine veya biraz yukarda kepçe ağzı zemine paralel olacak şekilde ayarlanır. Sonra loder ileri doğru sürülererek kepçe doldurulur. Tam dolduğuna karar verildikten sonra makine bir miktar geri çekilerek kepçe geri yatırılarak yük kepçeye alınır.

Düzeltme yapma

Toprakla doldurulmuş kepçe geri geri hareketle serilir. kepçe tırnakları yere temas edecek şekilde geri hareketle serilmiş malzeme düzeltilir. İleri yönde düzeltme yaparken iş ekipmanlarının hasar görmemesi için kepçe 20Oden fazla yatırılmamalıdır.

Taşıma

Loder ile malzeme taşınırken kepçenin yerden yüksekliği ortalama 40 cm olmalıdır. Kepçenin yerden yüksekliği engebeli arazide operatör tarafından ayarlanır.

Yükleme ve boşaltma

Yüklü durumda dik bir yokuştan inerken geri yönde inilmeli ve yokuş çıkarken ileri yönde çıkılmalıdır. Kepçe yüklü ve kalkık iken kesinlikle ani dönüş ve duruş yapılmamalıdır. Dolu kepçe yukarıda iken makine yürütülmemelidir.

Eğimli arazide veya yığından yükleme yaparken uygun çalışma modu seçilmeli ve rüzgâr arkaya alınmalıdır.

Kamyona yaklaşırken kepçe kamyon hizasından kesinlikle yukarı kaldırılmalı ve ilerleme hızını düşürüp yükü boşaltılmalıdır.

Malzeme boşalınca geriye hareket ederken kepçeyi kamyon kasasından kurtaracak şekilde kaldırılmalı veya kepçe geriye yatırılmalı ve maksimum boşaltma açısı için kepçe ayarlanmalıdır.

Lastik Tekerlekli Yükleyici Yükleme İşlemi

Kazıma

Yükleyicinin zemine oturan yüzeyinin azalmaması için kepçe yere fazla bastırılmamalı ve kazı işlerini yükleyicinin ileri hareketi ile yapılmalıdır.

Kepçe kazma uçları toprak içinde iken kırılmaları önlemek için yükleyiciye dönüş yaptırmayın, büyük ve gömülü taşların sökülmesinde kepçe ile kayanın altını kazarak işlemi kolaylaştırmak daha verimli ve emniyetli olur.

Loder iş makineleri Verimli Kullanma Yöntemleri

    •    Makine ile kapasitesi dâhilinde çalışma yapılmalı ve aşırı zorlamalardan kaçınılmalıdır.     

    •    Sert zeminde çalışırken kepçe tırnaklarını mutlaka takılı olmalıdır.     

    •    Kepçe, yere istenilen derinliğe gelinceye kadar yavaş yavaş daldırılmalıdır, malzemeyi rampa aşağı kazmak veya sürüklemek daha az güç gerektirir.     

    •    Çalışılacak zeminin özelliğine göre kova seçimi yapılmalıdır.     

    •    Çalışılacak zeminin özelliğine göre palet ayarı yapılmalıdır.

• 4 adet biyometrik fotoğraf (Son altı ay içerisinde çekilmiş)
• Nüfus cüzdan fotokopisi
• Öğrenim belgesi (Diploma)
• İkametgah belgesi
• Sürücü olur raporu (Sağlık raporu)
• Adli sicil kaydı (Sabıka kaydı)
• Sürücü belgesi fotokopisi (Farklı sınıf sürücü belgesi alacaklar için gereklidir)